Destekleyici psikoterapi, psikolojik sorunlarla başa çıkma becerilerini güçlendirmek ve kişinin mevcut işlevselliğini sürdürmesine yardımcı olmak amacıyla uygulanan bir psikoterapi türüdür. Bu yaklaşım, kişinin dayanıklılığını artırmaya, duygusal rahatlama sağlamaya ve yaşamın zorluklarıyla baş etmesine destek olmaya odaklanır. Özellikle kriz durumlarında, kronik psikiyatrik bozukluklarda veya ciddi stres faktörleriyle karşı karşıya olan bireylerde etkili bir yöntemdir.
Destekleyici Psikoterapi Temel Amaçları
- Duygusal Destek Sağlama: Kişinin yaşadığı stres ve kaygıyı azaltmak için güvenli bir ortam yaratır.
- Başa Çıkma Becerilerini Geliştirme: Kişiye, yaşadığı zorluklarla daha etkili bir şekilde başa çıkması için araçlar ve stratejiler sunar.
- Kendine Güveni Artırma: Kişinin özgüvenini destekleyerek daha pozitif bir benlik algısı geliştirmesine yardımcı olur.
- İlişkisel Destek: Terapi süreci, bireyin sosyal ilişkilerini anlamasına ve geliştirmesine olanak sağlar.
Kullanım Alanları
- Akut kriz durumları: Örneğin, yas süreci, travma sonrası stres veya ani yaşam değişikliklerinde.
- Kronik hastalıklarla yaşamak: Şizofreni, bipolar bozukluk veya ağır depresyon gibi uzun süreli psikiyatrik bozukluklarda.
- Yaşam stresi: İş, ilişki veya sağlık sorunları gibi günlük yaşamın getirdiği zorluklarla başa çıkmak için.
Destekleyici Psikoterapi Teknikleri
1. Empati ve Aktif Dinleme
- Amaç: Öncelikle danışanın kendini anlaşılmış ve değerli hissetmesini sağlamaktır.
- Terapist, danışanın anlattıklarını dikkatle dinler ve duygularını anlamaya çalışır.
- Ayrıca duyguların ve düşüncelerin açıkça ifade edilmesine destek olur.
- Örnek bir cevap: \”Bu durumun sizin için ne kadar zor olduğunu anlıyorum.\”
2. Destekleyici Geri Bildirim
- Amaç: Danışanın güçlü yönlerini vurgulamak ve kendine güvenini artırmak.
- Terapist, danışanın olumlu davranışlarını veya ilerlemelerini fark edip pekiştirir.
- Yapıcı bir dil kullanılarak, gelişim alanlarına yönelik destek sağlanır.
- Örnek: \”Bu kadar zor bir durumda bile sakin kalmayı başarmanız harika.\”
3. Bilgilendirme-Psikoeğitim (Psychoeducation)
- Amaç: Danışanı sorunları ve çözüm yolları hakkında bilgilendirerek güçlendirmek.
- İlk olarak terapist, danışanın durumu hakkında örneğin, stresin biyolojik etkileri ile ilgili bilgi verir.
- Sonrasında baş etme mekanizmaları örneğin, nefes egzersizleri, uyku hijyeni hakkında bilgiler ekler.
- En önemli nokta terapistin bilimsel verilerle desteklenen bilgiler vermesidir.
4. Sorun Çözme Becerilerinin Geliştirilmesi
- Amaç: Danışanın problem çözme yetilerini güçlendirmek.
- Terapist danışanın karşılaştığı bir sorun belirledikten sonra olası çözüm yollarını birlikte tartışırlar.
- Sonrasında adım adım bir çözüm planı ortaya çıkar.
- Örnek: \”Bu sorunu çözmek için hangi adımları atabileceğimizi birlikte düşünelim.\”
5. Başa Çıkma Stratejileri Öğretme
- Amaç: Danışanın stresle başa çıkma kapasitesini artırmak.
- Özellikle meditasyon, fiziksel aktivite, sosyal destek arama gibi sağlıklı baş etme mekanizmalarını önermek önemlidir.
- Zararlı alışkanlıklar örneğin, aşırı yemek, madde kullanımı yerine alternatif yollar .
6. Duygusal Rahatlama ve Güven Sağlama
- Amaç: Danışanın kendini güvende hissetmesini sağlayarak stresini azaltmak.
- Terapist, sakin ve destekleyici bir yaklaşım sergiler.
- Özellikle duygusal ifadeyi teşvik eder. Ayrıca korku ya da suçluluk gibi olumsuz duyguların paylaşımı için alan yaratır.
7. Rol Model Olma
- Amaç: Danışanın olumlu davranışları öğrenmesi ve modellemesi.
- Terapist, danışanın kendine daha sağlıklı bir bakış açısı geliştirmesi için olumlu tutum sergiler.
- Bu amaçla iyimserlik ve dayanıklılık mesajları verir.
8. Gerçeklik Yönelimi Sağlama
- Amaç: Danışanın durumunu daha gerçekçi bir perspektiften görmesini sağlamak.
- Terapist, danışanın irrasyonel veya abartılı düşüncelerine nazikçe meydan okur.
- Özetle, gerçekçi ve uygulanabilir çözümler üzerinde durur.
- Örnek: \”Bu durumun şu anda sizi ne kadar endişelendirdiğini görüyorum. Ancak, olayın tüm resmine birlikte bakalım.\”
9. Sosyal Destek Ağı Güçlendirme
- Amaç: Danışanın çevresindeki destek sistemlerini harekete geçirmek.
- Aile, arkadaş veya meslektaş gibi kaynaklardan nasıl destek alınabileceğini konuşmak önemlidir.
- Böylece danışanın sosyal izolasyonu azaltılmaya çalışılır.
10. Gevşeme ve Rahatlama Teknikleri
- Amaç: Fiziksel ve zihinsel rahatlama sağlayarak danışanın stres düzeyini düşürmek.
- Öneriler arasında nefes egzersizleri, kas gevşetme teknikleri veya meditasyon vardır.
- Ek olarak danışanın rahatlamayı deneyimlemesi için terapi sırasında pratikler yapılabilir.
Terapi Süresi ve Yapısı
Destekleyici psikoterapi genellikle yapılandırılmamış veya yarı yapılandırılmış bir formatı vardır. Ayrıca seansların sıklığı ve süresi, kişinin ihtiyaçlarına ve hedeflerine göre farklıdır. Bu terapi türünün uygulanması, diğer psikoterapi yöntemleriyle (örneğin, bilişsel-davranışçı terapi) birlikte de mümkündür.
Bu yaklaşım, kişiye özel olarak şekillendirildiği için terapist ve danışan arasındaki güven ilişkisi büyük önem taşır.
